‘Er speelt nu veel meer bij het beheer van de openbare ruimte’

Helmond is gastgemeente van het Nationaal Congres Beheer Openbare Ruimte op 21 april. ‘Beheer met meerwaarde’ speelt in deze Brabantse gemeente een belangrijke rol en dat is ook de directe aanleiding voor het congresthema. Helmond hanteert deze aanpak bij de integrale meerjarenplanning voor wegen- en groeninspectie, vertelt Laurens Goldenbeld. Hij werkt als assetmanager bij de gemeente.  ‘Alles hangt met elkaar samen.’

In het verleden gebeurde groeninspectie veelal ad hoc en er was al langer behoefte aan een planmatiger aanpak, legt Laurens uit. Binnen de gemeente Helmond zijn inmiddels structureel meer middelen beschikbaar voor beheer en onderhoud van wegen en groen. Dat biedt mogelijkheden voor het opstellen van een integrale meerjarenplanning. Daarvoor werd een uitvraag gedaan wat resulteerde in een interessante samenwerking met twee adviesbureaus, vertelt Laurens. Het is een andere manier van werken, waarbij je steeds een vertaalslag maakt naar een uitvoeringsprogramma.

Hoe bekijkt Laurens ‘beheer met meerwaarde’?

‘De koppeling zit ‘m in de vraag die continu wordt gesteld: wat levert het op voor de stad in brede zin? Neem een wegvak dat niet meer voldoet aan de CROW; als er geen overlast is of de risico-inschatting is laag, dan kun je er ook voor kiezen dit wegvak zo te laten en je tijd en energie te stoppen in iets dat voor de stad wél een meerwaarde heeft. Dat vraagt dus een nieuwe benadering.’

‘Beheer met meerwaarde komt voort uit het assetmanagement. Beheermiddelen staan al langere tijd onder druk. Overheden hebben met steeds meer thema’s rekening te houden. Kijk naar burgerparticipatie, duurzaamheid, klimaatadaptatie en energietransitie. Je kunt je geld echter maar één keer uitgeven. Dus je wilt zorgvuldige keuzes maken voor de openbare ruimte, waarbij je zoveel mogelijk recht doet aan al die thema’s. Voorheen was je vooral bezig met de technische benadering, maar nu werk je veel meer vanuit die maatschappelijke opgaves.’

‘We zijn bijvoorbeeld in gesprek met de woningbouwvereniging om te praten over renovatieplannen en duurzaamheidsplannen. Dan zoek je naar verbinding en overlap. Zo kijken we ook naar de inrichting van parken, waar we veel meer een ontmoetingsruimte van willen maken. Hoe kunnen we het zodanig aanpassen en beheren dat we mensen verleiden vaker uit die woning te stappen en daarmee sociale cohesie in de wijk te bevorderen? Dit gaat dus verder dan alleen groen- of wegonderhoud. Er wordt veel meer rekening gehouden met de sociale aspecten.’

Helmond telt drie assetmanagers, legt Laurens uit.

‘Er zijn er drie benoemd om die koppeling te maken met alle maatschappelijke opgaves. In het overleg met de woningbouwvereniging werken we bijvoorbeeld met wijkontwikkelingsplannen waarin we behoeften kenbaar maken. Als je van elkaar weet welke projecten er spelen, kan je daar samen meer uit halen. Ideeën over stedelijk groen, over verharding in de wijken, rioolonderhoud; alles hangt met elkaar samen. Als assetmanager is het noodzakelijk om inhoudelijk goed op de hoogte te zijn van alle projecten. Die drie managers hebben allemaal een technische achtergrond. Zelf ben ik vijftien jaar wegbeheerder geweest.’

Integraal beheer is niet nieuw, verduidelijkt Laurens.

‘Maar nu werk je – naast een afstemming op technisch niveau – nog veel meer samen met partijen om wensen, opgaven en belangen mee te nemen in het verhaal. Dat heeft gewoon te maken met die grote maatschappelijke opgaven; we hebben elkaar nodig om tot verstandige keuzes te komen. Klimaatadaptie is ook zo’n item; hoe houd je water vast, waar wil je water juist kwijt? Tien jaar geleden stond klimaatadaptatie nog in de kinderschoenen, maar er is op alles een enorme versnelling gekomen. Ook rondom circulariteit; er speelt nu veel meer bij het beheer van de openbare ruimte.’

De gemeente Helmond heeft sterk de behoefte om nog meer ervaring op te doen, vertelt Laurens.

‘We zijn met enkele projecten gestart en hebben daar verduurzaming ingepast. Daar is dus een begin mee gemaakt. We proberen bijvoorbeeld nog meer in te zetten op CO2-reductie en klimaatadaptatie. Als assetmanager moet je er soms behoorlijk aan trekken om al die onderwerpen benoemd en besproken te krijgen. Maar zeker ook op gebied van duurzaamheid is veel meer urgentie gekomen. Dat zit meer tussen de oren. Het is ook belangrijk dat collega’s trainingen volgen rondom die maatschappelijke opgaven. Ik denk ook even aan de MKI -cursus, over de Milieukostenindicator; op die manier krijg je meer feeling voor het onderwerp en ontstaat meer draagvlak.’

Wat heeft de inwoner aan deze omslag bij de gemeente?

‘Nogmaals: je kunt je geld maar één keer uitgeven. Een inwoner is erbij gebaat dat we verstandig omspringen met beschikbare middelen. Er zijn veel belangen af te wegen om tot een duurzame buitenruimte te komen. Maar uiteindelijk haalt iedereen daar voordeel uit. Je houdt de stad leefbaar en aantrekkelijk en je voorkomt – plat gezegd – dat inwoners natte voeten krijgen. Nee, als alles goed gaat, merk je daar niet zoveel van. Dan lijkt dat vanzelfsprekend. Maar iedereen ziet dat bijvoorbeeld de regenbuien steeds heviger worden. Ik merk dat ook inwoners daar echt wel bewustzijn in ontwikkelen.’

Tijdens NCBOR 2021 houdt Helmond een deelsessie over de manier waarop de gemeente de inspecties van wegen en groen aanpakt, vertelt Laurens.

‘Ik hoop op veel belangstelling voor deze sessie, omdat voorbeelden uit de praktijk andere professionals kunnen inspireren. Je hebt elkaar daarin nodig.’