Als dichtstbevolkte stad van Nederland kent Den Haag een toenemende druk op de openbare ruimte. Het beheer en de ontwikkeling ervan vereist een innovatieve aanpak. Niet voor niets is Den Haag dan ook gastgemeente van het NCBOR op donderdag 30 maart. Wethouder Anne Mulder (portefeuille: Mobiliteit, Buitenruimte, Scheveningen) legt uit hoe zijn gemeente belangrijke stappen zet rondom wonen, werken en verkeer.
Den Haag heeft zichzelf aangeboden als gastgemeente en locatie voor het Nationaal Congres Beheer Openbare Ruimte 2023. Anne Mulder is nu 2,5 jaar wethouder en omschrijft NCBOR als een belangrijk event waar je allerlei inzichten opdoet voor een toekomstbestendige inrichting van de openbare ruimte. Zowel boven- als ook ondergronds.
Maar waarom heeft Den Haag zichzelf opgeworpen? Mulder: ‘We willen graag laten zien hoe wij bezig zijn met die openbare ruimte. Het congres houden we in de Binckhorst; een verouderd bedrijventerrein dat we transformeren naar een gebied voor wonen, werken en ontspanning. Het project laat goed zien hoe we in Den Haag willen voorsorteren op de nieuwe tijd. Uiteraard gaan we daarover vertellen en daarnaast laten we ons graag inspireren door andere deelnemers.’
Het thema van het congres is ‘Grenzeloos Verbinden’. Mulder: ‘Dat spreekt ons bijzonder aan, omdat we op een andere manier zijn gaan werken. Nog niet zolang geleden hadden we in Den Haag strikt gescheiden diensten voor Stedelijke Ontwikkeling en Stadsbeheer. Het was meer verkokerd. Inmiddels werken we bij een grotere gebiedsontwikkeling met een programmadirecteur die integraal verantwoordelijk is voor het hele gebied. Dus niet alleen woningbouw, maar bijvoorbeeld ook mobiliteit. Dat klinkt logisch, maar voor Den Haag is dat vrij nieuw.’
Tijdelijk ruimtegebruik
Bij de Binckhorst werkt Den Haag met een omgevingsplan; het is een pilot op basis van de nieuwe Omgevingswet. De Binckhorst laat zien wat je kunt bereiken als meerdere disciplines samenwerken, legt Mulder uit. ‘Bij deze gebiedsontwikkeling is bijvoorbeeld gekozen voor tijdelijk ruimtegebruik. Zo worden er nu al enkele duizenden nieuwe woningen neergezet en later willen we nog meer bouwen. Die terreinen laten we niet braak liggen, maar richten we tijdelijk in als mooie openbare ruimte. Op termijn gebruiken we die ruimte bijvoorbeeld voor een woonblok.’
De transformatie van bedrijvigheid naar wonen-werken is ook nieuw voor Den Haag. ‘Bij deze ontwikkeling hebben we de bereikbaarheid van wijk Binckhorst als randvoorwaarde genomen. Zonder rails geen woningen. Inmiddels hebben we van het Rijk een bijdrage gekregen voor een extra hoogwaardige tram. Daardoor kunnen we het gebied verder gaan ontwikkelen. We laten mobiliteit hand-in-hand gaan met de groei van de stad.’
Voorzieningen groeien mee
Dat meegroeien geldt voor alle voorzieningen, legt Mulder uit. ‘De hoeveelheid groen laten we ook meestijgen met het aantal inwoners. De groei van de openbare ruimte gaat dus hand-in-hand met de stadsontwikkeling. Die koppeling lukt alleen als je integraal werkt. Dus woningbouw, mobiliteit, sportvoorzieningen, groen, afvalinzameling, klimaatadaptie; al die thema’s haken in elkaar en neem je tegelijkertijd mee in die ontwikkeling.’
Den Haag heeft daar in korte tijd al veel van geleerd en wil daar tijdens het congres graag iets over delen, vertelt Mulder. ‘Dat geldt ook voor onze ervaringen met de nieuwe Omgevingswet – die al meerdere keren is uitgesteld. Tijdens het congres zullen we toelichten hoe die pilot tot nog toe verloopt.’
De komende twintig jaar krijgt Den Haag er 80.000 nieuwe inwoners bij, vertelt Mulder. ‘Bij onze woningbouwopgave kiezen we voor hoogbouw rondom de stations, zodat de mensen direct bij een OV-knooppunt wonen. Het grote voordeel is dat we daar geen nieuwe rails voor hoeven aan te leggen. We kunnen vooruit met de huidige rails, die we nog gaan verbreden.’
In het coalitieakkoord is veel aandacht voor de gebiedsgerichte aanpak. Mulder. ‘Werken vanuit die integrale gedachte geldt niet alleen voor onze medewerkers, maar ook voor bestuurders. Als wethouder moet je over grenzen heen kunnen kijken. Ons college heeft er daarom voor gekozen om bij elkaar op een gang te gaan zitten, dan kan je makkelijker bij elkaar binnen lopen en overleggen.’
Overbewoning en afval
Mulder geeft nog een voorbeeld van het grenzeloos verbinden: ‘Leefbaarheid in een wijk raakt bijvoorbeeld aan meerdere portefeuilles. Als je afval wilt aanpakken, dan moet je bijvoorbeeld ook iets doen aan overbewoning. We hebben arbeidsmigranten in Den Haag die op de eerste van de maand alle huisraad op de stoep zetten, omdat ze teruggaan naar het land van herkomst. Dat probleem probeer ik samen met de wethouder Wonen op te lossen en dat gaat voortvarend.’
Den Haag ligt aan zee en mist een rondweg die bij kan dragen aan een goede bereikbaarheid. Dat vraagt dus om slimme oplossingen nu het aantal inwoners en daarmee ook de mobiliteit toeneemt. ‘We hebben te maken met stedelijk verdicht gebied – heel anders bijvoorbeeld dan uitbreiden in een weiland, waar je carte blanche hebt. Dus alles komt bij elkaar; leidingen, mobiliteit, woningen, voorzieningen. Je moet integraal kunnen werken, wil je dat allemaal goed doen. Dat vraagt dus meer dan ooit om die gebiedsgerichte aanpak vanuit de verschillende disciplines.’
Van elkaar leren
Den Haag kijkt ook goed hoe andere steden dat aanpakken, vertelt Mulder. ‘De Binckhorst lijkt bijvoorbeeld op het gebied Schieoevers bij Delft, waar ze eveneens transformeren van bedrijvigheid naar wonen-werken. Natuurlijk probeer je van elkaar te leren. Zoals andere grote steden bijvoorbeeld iets van ons afvalbeleid kunnen opsteken. Dat zie ik terug bij onze ambtenaren, die kijken ook bij andere gemeenten over de schutting en daar helpt NCBOR bij.’
Zoals gezegd; Den Haag is de dichtstbevolkte stad van Nederland. Dat vraagt om meervoudig ruimtegebruik. Daken vergroenen, functies stapelen; efficiënt omgaan met de schaarse ruimte. Mulder: ‘Elke vierkante meter bekijk en bespreek je goed, voordat je er een nieuwe invulling aan geeft. Dat wordt steeds pregnanter. Ik merk dat ook kleinere gemeenten innovatief kunnen zijn. Die voorbeelden vind je straks ook terug bij NCBOR. En ja; goeie ideeën kun je kopiëren.’
Tot slot: ‘Weet je wat het leuke is van openbare ruimte? Het is een onderwerp dat dicht bij bewoners staat. Iedereen wil graag in een fijne straat, buurt of wijk wonen en snel de stad in en uit kunnen. Daar gaat dit congres over. Dit zijn de thema’s die leven bij mensen. Zorgen dat een buurt schoon en veilig is en dat een stad bereikbaar is. Daar zetten we ons graag voor in.’
Ben je benieuwd naar wat Den Haag heeft geleerd tijdens de aanpak van de Binckhorst? Of ga je hierover graag in gesprek met iemand van gemeente Den Haag? Schrijf je dan in voor NCBOR 2023, dan zien we elkaar op 30 maart in Den Haag!