Flexibel programma

Inhoudelijke sessies

Er is een prachtig flexibel programma voor je samengesteld dat je hier kunt ontdekken. De inhoudelijke sessies zijn ingedeeld aan de hand van de ‘verbinding’ die in de sessie centraal staat, want ook de sessies staan in het teken van ‘Grenzeloos Verbinden’. In sommige gevallen gaat een sessies over meer dan 1 verbinding en hebben we deze ook onder beide ‘verbindingen’ genoemd. Welke verbinding spreekt jou het meeste aan?

Ontmoetingsplein

Naast de inhoudelijke sessies is er ook vanalles te zien en te beleven op het centrale ontmoetingsplein. Van een maquette van gemeente Den Haag en serious games tot pitches van studenten en een heuse expositie. Ontdek hier wat er allemaal te doen is.

Ontwerp & beheer

Ontwerpers en beheerders richten samen in: Amsterdam (Integrale ontwerpmethode) en Groningen (Ontwerpleidraad Openbare ruimte)
Door: Joyce van den Berg (gemeente Amsterdam/City Deal Openbare Ruimte) en Michiel van Driessche (Felixx Landscape Architects and Planners, namens gemeente Groningen)
De casussen van de Amsterdamse integrale ontwerpmethode en de Groningse ontwerpleidraad Openbare ruimte laten zien dat het samenbrengen van ontwerp en beheer nodig is voor de gebiedsontwikkeling van steden. Deelnemers krijgen inzicht in de 2 methoden en gezamenlijk gaan we in op de voordelen en wat hiervoor nodig is.
– Verbinding: Ontwerp & beheer

Leidraad openbare ruimte gemeente Montfoort: instrument om te sturen op waarden
Door: Michael Hummel (gemeente Montfoort) & Martijn van Duuren (Orie Advies)
Is jouw LIOR al proof voor de omgevingswet? In Montfoort is vooruitlopend een LIOR ontwikkelt op basis van een procesmatige aanpak waarbij is nagedacht over de rol van de betrokken partijen en een proces dat uitgaat van een gesprek over en sturen op waarden. Het LIOR moet namelijk ook toekomstigbestendig zijn. Problemen ontstaan niet bij de verkeerde kleur van een afvalbak, maar problemen gaan over ruimte, of een gebrek hieraan. Het LIOR heeft een groot belang in strategische normen waarin je jouw ruimtevraag vastlegt.
De gemeente Montfoort heeft zo’n LIOR. Dit LIOR wordt gedragen door de teams Ruimtelijke ordening en Beheer openbare ruimte.
– Verbinding: Ontwerp & beheer

Duurzame gebiedsontwikkeling en mobiliteit en de gevolgen voor het beheer
Door: Peter Vissers (gemeente Dordrecht) & Frans Bekhuis (CROW)
Deze sessie gaat over de effecten van keuzen binnen gebiedsontwikkeling voor het onderhoud en beheer van de openbare ruimte en infrastructuur.
– Verbinding: Ontwerp & beheer

Digicampus voor digitale ketensamenwerking in de GWW
Door: Daan de Wit (Stichting RondomGWW/Regio ingenieur)
Jij als beheerder moet het langst werken met de openbare ruimte en je hebt er dus last van als de data niet goed terugkomt uit een onderhoudsproject! Maar hoe vraag je die goed uit? Hoe zorg je ervoor dat die kwalitatief goed terugkomt bij je? En hoe zorg je ervoor dat dit in een efficiënt proces gaat? Gelukkig ben je als beheerder niet alleen met deze vragen, want uitvoerders hebben precies dezelfde vragen. Daarom is DigiCampus GWW opgericht, een platform voor iedereen die bezig is met de openbare ruimte en betrokken is bij beheer en onderhoud.
– Verbinding: Ontwerp & beheer

Sturen op waarde: een trendbreuk bij het duurzaam verbinden
Door: Marcel Brinks (gemeente Hellendoorn), Martijn Buitenhuis & Marcel Aarnink (Cyber Adviseurs)
De gemeente Hellendoorn is met het beleidsplan wegen al goed op weg met waardegestuurd beheer. Voor groen is men op een zelfde manier bezig. In een integrale visie op de inrichting van de openbare ruimte wordt de bredere verbinding gelegd; op verschillende thema’s, intern en extern. Deze visie is geen doel op zich, maar een gemeenschappelijk kader om de leefomgeving te optimaliseren. Het zet de stip op de horizon, geeft principes en uitgangspunten voor inrichting en beheer en vormt daarmee de kapstok voor de diverse sectorale plannen.

In deze sessie laten we je, met enkele voorbeelden, zien hoe de gemeente Hellendoorn daarbij te werk gaat en gebruik maakt van het ‘Waardenmodel Leefomgeving’. Wij gaan graag met je in gesprek over de do’s en don’ts in zo’n proces…
– Verbinding: Ontwerp & beheer

4D-bouwenvelop: instrumenten om integraal boven en ondergronds te werken
Door: Robbert Guis (COB)
Door ruimtetekort wint de ondergrond terrein. Maar bovengrond en ondergrond worden vaak los van elkaar beschouwd. Wil je weten hoe dat anders kan? Ga dan tijdens deze workshop mee van 2D naar 3D en vervolgens naar 4D. Vanuit het COB-project 4D-bouwenvelop zijn vier instrumenten ontwikkeld om grip te krijgen op de ontwerpopgave binnen de planvorming van binnenstedelijke verdichting.

Met tool A kan eenvoudig verkend worden welke programmaonderdelen een plek kunnen krijgen in de ondergrond, om zo het rendement te verhogen. Hierdoor wordt duidelijk welke strategie het beste past voor dit gebied. De mate van waardecreatie wordt verkend met tool B. Met behulp van inspirerende keuzekaarten van de ‘6-capitals’ kan per thema de ambities voor een gebiedsontwikkelingsproject bepaald worden. In tool C is de serious game ‘Verticale puzzel’ ontwikkeld om op een laagdrempelige manier onderzoek te doen naar een integraal ontwerp. Een meer gedetailleerd ontwerp zou gemaakt kunnen worden met een parametrisch ontwerpmodel: tool D biedt hiervoor een raamwerk.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Boven- & ondergrond

Datastandaarden ondersteunen integrale aanpak wervengebied in Utrecht
Door: Emile Otte & Willem Sosef (gemeente Utrecht), Harro Verhoeven (CROW)
Een voorbeeld uit de praktijk. Het wervengebied langs de stadsgrachten van Utrecht is cultureel erfgoed. Bovengrond en ondergrond komen bij elkaar: 900 werfkelders, kademuren, kabels en leidingen. In 2022 is een pilot gedraaid en nu start Utrecht een project voor een integrale aanpak van het wervengebied samen met bewoners en bedrijven. Actuele gegevens uit de BGT en BAG zijn onmisbaar, maar helaas is data niet altijd op orde; sommige werfkelders zijn zelfs helemaal niet geregistreerd! Gemeente Utrecht is daarom bezig om haar data beter op orde te krijgen en centraal te ontsluiten volgens landelijke standaarden.

In deze sessie vertelt Emile Otte van de afdelingen Geo en Beheer Openbare Ruimte (BOR) Utrecht over de integrale aanpak van dit project en het gebruik van data daarbij. Willem Sosef van BOR vertelt vervolgens over het CORE-initiatief, een samenwerking van meerdere gemeenten om hun objectgegevens van de openbare ruimte via een Centrale Objecten Registratie (CORE) te ontsluiten. Alle overheden worden uitgenodigd om zich bij dit initiatief aan te sluiten! Harro Verhoeven, CROW-projectleider van het IMBOR (Informatie Model Beheer Openbare Ruimte) vertelt hoe datastandaarden zoals IMBOR, IMKL en GWSW het mogelijk maken om assetdata door het gehele bouw- en beheerproces met elkaar te delen.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Boven- & ondergrond

Stedelijk programmeren en samenwerken in de ondergrond
Door: Robert Ephraim (MijnAansluiting/City Deal Openbare Ruimte) en Almer de Jong (gemeente Apeldoorn/City Deal Openbare Ruimte)
In hoeverre ben je volwassen in verschillende aspecten van de samenwerking en welke instrumenten zijn er om per samenwerkingsaspect verder te groeien. De samenwerkwijzer is een instrument dat gaat helpen om de mogelijkheden voor samenwerking in kaart te brengen. De bevindingen worden gekoppeld aan een bibliotheek vol praktische instrumenten die kunnen helpen om écht samen te gaan werken.
– Verbinding: Ontwerp & Beheer – Boven- & ondergrond

Geplande en Geleefde stad, hoe maken we verbindingen voor de openbare ruimte?
Door: Wouter Veldhuis (College van Rijksbouwmeesters)
Een beschouwing van de Rijksadviseur voor de Fysieke leefomgeving over de geplande omgeving en hoe deze in de praktijk wordt ervaren door gebruikers en beheerders. Hij geeft oplossingsrichtingen en gaat met je in gesprek om de verschillende werelden te verbinden.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

Spontane integrale samenwerking bestaat niet
Door: Pim Buijs, Lennert van Dien & Wim Timmerman (gemeente Utrecht)
De openbare ruimte staat voor veel uitdagingen: de vervangingsopgave, de duurzaamheidsopgave, sociale opgaven en verstedelijking. Deze uitdagingen hebben effect op de openbare ruimte als geheel. Dit maakt, naast de intreding van de omgevingswet, integraal samenwerken nodig voor een toekomstbestendige openbare ruimte. Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan: door onduidelijke afspraken en tegengestelde belangen is het in vele gemeenten een lastig parket. Integraal werken wordt aan de voorkant vaak niet duidelijk gedefinieerd, waardoor onduidelijkheden ontstaan en men terugvalt op de oude manier van werken. Spontane samenwerking bestaat niet, is de stelling. Deze werksessie levert inzicht in verschillende vormen van integraal samenwerken en biedt handvatten voor het beter aan de voorkant organiseren van integrale samenwerking. Dit wordt gedaan op basis van de inzichten uit het afstudeeronderzoek van de Master Managing Public Space van Pim Buijs (casestudies bij gemeente Rotterdam en gemeente Leiden) en de huidige praktijk van de gemeente Utrecht. In Utrecht wordt met behulp van het meerjarenprogramma ‘Ontwikkelend Beheer’ ingezet op het organiseren van de randvoorwaarden voor integrale samenwerking.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

Hoe (ver)bind je de toekomstige beheerder?
Door: Studenten & gemeente Den Haag
Stagiairs in de gemeente Den Haag: hoe gaat dat, het werken bij een gemeente? En wat hebben ze kunnen doen? Binnen de wijkvernieuwing Transvaal deden studenten onderzoek naar het betrekken van klimaatadaptatie. De stagiairs en betrokken medewerkers vertellen samen over hun leer- en werkervaringen met het werken bij een gemeente. Wat hebben de studenten gedaan (mogen doen) en wat leert het de gemeente?
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

Casus Cromvlietpark; Hét voorbeeld van integraal samenwerken binnen de gemeente
Door: Wiebke Klemm, John Nieuwmans en Arthur Hagen (gemeente Den Haag)
De wijk Laak ondervindt in de zomer hittestress. Daarnaast heeft de wijk verschillende uitdagingen op het sociale vlak. Met de herinrichting van het Cromvlietpark komen de verschillende opgaven bij elkaar: leefbaarheid versterken, vergroening, biodiversiteit en klimaatverandering. Drie medewerkers vertellen vanuit verschillende domeinen en rollen over de wijze van samenwerken om de integrale opgave in de openbare ruimte te realiseren.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

Integraal aanbesteden voor ‘Grenzeloze Verbinding’ van Maatschappelijke Opgaven
Door: City Deal Openbare Ruimte – Ruben Nicolas (PhD, Universiteit Utrecht), Helen Toxopeus (Assistent Professor, Universiteit Utrecht) & Wiebe Oosterhoff (gemeente Rotterdam)
Het beter Integraal Aanbesteden is één van de vier vervolgvraagstukken uit het onderzoek ‘Financiering van Integratie’ dat in opdracht van OT4 is uitgevoerd door DML en STIPO. Door de integratie van disciplines, zoals groen en infra, en het gebruik van meer integrale contractvormen verandert de vraag aan de markt en daarmee de manier van aanbesteden. Door opgaven te bundelen kan de schaal van contracten toenemen. Tegelijkertijd zijn er kansen om meerwaarde te creëren bij het beheer van de openbare ruimte door het betrekken van wijkteams, het groene stadsmakerscollectief of het sociaal welzijnswerk.

In deze interactieve workshop gaan we in op de verschillende mogelijkheden voor ‘grenzeloze verbinding’ bij de inkoop van beheer. We presenteren kansen uit het onderzoek Financiering van Integratie en nodigen deelnemers uit om hun eigen ervaringen vast te pinnen op het Proces Prikbord, waarmee uiteindelijk de gedeelde én de verschillende routes naar een integrale aanbesteding zichtbaar worden.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

De Leidse ladder: circulaire monitoringssysteem voor openbare ruimte projecten
Door: Romy Mahôt & Esmé Bosch (gemeente Leiden)
De gemeente Leiden wil in 2030 50% van de grondstoffen besparen. Hiervoor is een actieplan opgesteld waar het beheer van de openbare ruimte aan heeft meegeschreven. Om het doel te bereiken richt de Leidse ladder zich niet op de kleine materiaalstromen maar met name op de hoofdmateriaalstromen. Uit de (MFA-)analyse blijkt dat we de meeste winst kunnen halen op beton en asfalt. Naast de presentatie van de Leidse Ladder gaat de gemeente Leiden in op de uitdaging hoe zij het percentage gerecycled beton en asfalt fors omhoog kunnen krijgen en hiervoor de markt uitdagen om innovatief te zijn. Verder lichten ze toe hoe zij materiaal kunnen hergebruiken en dat dit van elke afdeling binnen de openbare ruimte een andere manier van werken vraagt.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

Ervaren van grenzeloos verbinden rondom het kampvuur
Door: Michiel Bruins (Gemeente Apeldoorn), Tom Voorma (gemeente Den Haag), Eric Delhez & Wim Timmerman (Royal HaskoningDHV), Wouter Kroes (JSO)
Er komen allerlei opgaven en uitdagingen in de openbare ruimte op ons af die gepaard gaan met de nodige dilemma’s. Je wilt er iets mee. Je moet er iets mee. Maar wat? Misschien beklemt en verlamt het je wel. Je loopt in de complexiteit vast. Je weet: hier heb ik anderen voor nodig. Maar hoe ga je die intermenselijke verbinding aan? In deze sessie gaan we in kleine groepen samen op zoek naar het antwoord.
Inleidend delen gemeente Tom Voorma (projectleider stadslandbouw & voedselstrategie, gemeente Den Haag), Michiel Bruins (afdelingshoofd beheer, gemeente Apeldoorn) en een kleinere gemeente eigen voorbeelden uit de praktijk. Vervolgens gaan we zelf aan de slag. We gaan actuele en toekomstige dilemma’s oplossen door het delen van perspectieven en reflectie. We maken daarbij gebruik van de Master Circle methodiek: de kracht van verbinding ervaren zodat er nieuwe perspectieven ontstaan waaruit (nieuwe) mogelijkheden volgen. We bieden je handvatten om in je eigen organisatie zélf ook de verbinding aan te gaan. Laat je aanvuren en sluit je aan bij ons kampvuur.
– Verbinding: Toekomstige beheerder – Ontwerp & beheer

Boven- en ondergrond

4D-bouwenvelop: instrumenten om integraal boven en ondergronds te werken
Door: Robbert Guis (COB)
Door ruimtetekort wint de ondergrond terrein. Maar bovengrond en ondergrond worden vaak los van elkaar beschouwd. Wil je weten hoe dat anders kan? Ga dan tijdens deze workshop mee van 2D naar 3D en vervolgens naar 4D. Vanuit het COB-project 4D-bouwenvelop zijn vier instrumenten ontwikkeld om grip te krijgen op de ontwerpopgave binnen de planvorming van binnenstedelijke verdichting.

Met tool A kan eenvoudig verkend worden welke programmaonderdelen een plek kunnen krijgen in de ondergrond, om zo het rendement te verhogen. Hierdoor wordt duidelijk welke strategie het beste past voor dit gebied. De mate van waardecreatie wordt verkend met tool B. Met behulp van inspirerende keuzekaarten van de ‘6-capitals’ kan per thema de ambities voor een gebiedsontwikkelingsproject bepaald worden. In tool C is de serious game ‘Verticale puzzel’ ontwikkeld om op een laagdrempelige manier onderzoek te doen naar een integraal ontwerp. Een meer gedetailleerd ontwerp zou gemaakt kunnen worden met een parametrisch ontwerpmodel: tool D biedt hiervoor een raamwerk.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Boven- & ondergrond

Datastandaarden ondersteunen integrale aanpak wervengebied in Utrecht
Door: Emile Otte & Willem Sosef (gemeente Utrecht), Harro Verhoeven (CROW)
Een voorbeeld uit de praktijk. Het wervengebied langs de stadsgrachten van Utrecht is cultureel erfgoed. Bovengrond en ondergrond komen bij elkaar: 900 werfkelders, kademuren, kabels en leidingen. In 2022 is een pilot gedraaid en nu start Utrecht een project voor een integrale aanpak van het wervengebied samen met bewoners en bedrijven. Actuele gegevens uit de BGT en BAG zijn onmisbaar, maar helaas is data niet altijd op orde; sommige werfkelders zijn zelfs helemaal niet geregistreerd! Gemeente Utrecht is daarom bezig om haar data beter op orde te krijgen en centraal te ontsluiten volgens landelijke standaarden.

In deze sessie vertelt Emile Otte van de afdelingen Geo en Beheer Openbare Ruimte (BOR) Utrecht over de integrale aanpak van dit project en het gebruik van data daarbij. Willem Sosef van BOR vertelt vervolgens over het CORE-initiatief, een samenwerking van meerdere gemeenten om hun objectgegevens van de openbare ruimte via een Centrale Objecten Registratie (CORE) te ontsluiten. Alle overheden worden uitgenodigd om zich bij dit initiatief aan te sluiten! Harro Verhoeven, CROW-projectleider van het IMBOR (Informatie Model Beheer Openbare Ruimte) vertelt hoe datastandaarden zoals IMBOR, IMKL en GWSW het mogelijk maken om assetdata door het gehele bouw- en beheerproces met elkaar te delen.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Boven- & ondergrond

Stedelijk programmeren en samenwerken in de ondergrond
Door: Robert Ephraim (MijnAansluiting/City Deal Openbare Ruimte) en Almer de Jong (gemeente Apeldoorn/City Deal Openbare Ruimte)
In hoeverre ben je volwassen in verschillende aspecten van de samenwerking en welke instrumenten zijn er om per samenwerkingsaspect verder te groeien. De samenwerkwijzer is een instrument dat gaat helpen om de mogelijkheden voor samenwerking in kaart te brengen. De bevindingen worden gekoppeld aan een bibliotheek vol praktische instrumenten die kunnen helpen om écht samen te gaan werken.
– Verbinding: Ontwerp & Beheer – Boven- & ondergrond

Wat heb je nodig om integraal samen te kunnen werken in de ondergrond?
Door: Inger Heijnen (gemeente Den Haag), Eelco de Vink & Bart Wijnen (Stedin)
Vanuit het besef dat de verdichting en transitie van de stad niet per asset gerealiseerd kan worden hebben de gemeente en de netbeheerders (Stedin en Dunea) het initiatief genomen nauwer te gaan samenwerken. Door intensief met elkaar in gesprek te gaan en het organiseren van pilots is verkend wat nodig is om de samenwerking te verbeteren. De samenwerking krijgt een eigen samenwerkingsstructuur en ondersteuning. Dit wordt bekrachtigd met een convenant. In deze sessie worden de ervaringen van de deelnemende partijen gedeeld.
– Verbinding: Boven- & ondergrond – Toekomstige beheerder

De ondergrond: van obstakel naar positieve bijdrager aan de stedelijke ontwikkeling
Door: Otto den Ouden & Alex Schipperheijn (gemeente Den Haag)
De ondergrond komt steeds meer naar boven in de ontwikkeling van onze steden. De technische benadering ervan loopt tegen steeds meer grenzen op. Hoe zorg je dat de ondergrond goed in positie wordt gebracht en kan bijdragen aan de stedelijke ontwikkeling in plaats van een obstakel vormt? Stadsbeheer heeft vanuit zijn rol als beheerder van de openbare ruimte het initiatief genomen de ondergrond van een beleidsmatig kader te voorzien zodat de ondergrond de ruimte kan bieden voor de nodige transities.
– Verbinding: Boven- & ondergrond – Toekomstige beheerder

Verborgen Stadsnatuur: het belang van én voor het beheer van de openbare ruimte
Door: Michael Stech (Naturalis Biodiversity Center)
In de stad leven honderden soorten klein leven die je soms (bijna) niet met het blote oog kunt zien, zoals schimmels, bacteriën, bodemdieren, mossen en korstmossen. Dit leven is belangrijk voor grotere dieren en het stedelijk groen, en kan bijdragen de stad beter bestendig tegen hitte, wateroverlast of droogte te maken. Op dit moment lopen meerdere onderzoeksprojecten, waaronder het HiddenBiodiversity project, om de ondergrondse en bovengrondse netwerken en functies van verborgen stadsnatuur in kaart te brengen. In de deelsessie krijg je informatie over de opzet van het onderzoek en waarde van de verborgen stadsnatuur. In gesprek met de deelnemers wordt verkend wat de rol van beheer van de openbare ruimte zou kunnen zijn om (verborgen) biodiversiteit in de stad te bevorderen, en welke wetenschappelijke en praktische kennis daarvoor nodig is.
– Verbinding: Boven- & ondergrond – Toekomstige beheerder

Toekomstige beheerder

Grenzeloos verbindingen leggen, hoe doe je dat? Studenten delen hun ervaringen
Door: studenten Hogeschool van Hall Larenstein
In een interactieve presentatie nemen de 3e-jaars studenten van de opleiding Management van de Leefomgeving je mee in hun ervaringen met (grenzeloos) verbinden. Op basis van verschillende projecten delen zij hoe de boven- en ondergrond of afdelingen binnen gemeenten aan elkaar kunt verbinden.
– Verbinding: Toekomstige beheerder

De grenzeloze mogelijkheden van datagedreven assetmanagement
Door: professor Henk Akkermans (World Class Maintainance / Tilburg University) & CROW
Datagedreven werken is steeds gangbaarder binnen het beheren van de fysieke leefomgeving. Maar welke nieuwe data-inwintechnieken of data bieden betere of extra informatie voor het sturen op de openbare ruimte? World Class Maintenance en CROW slaan in deze sessie de handen ineen om te verkennen wat nodig is om datagedreven assetmanagement verder effectief toe te passen. De deelnemers leren van voorbeelden uit andere sectoren welke datagedreven technieken voor de fysieke leefomgeving ook waardevol kunnen zijn. En er worden resultaten gepresenteerd van experimenten binnen het programma ‘Datagedreven assetmanagement’. Professor Henk Akkermans haalt aan de hand van een interactieve werkvorm input op bij de deelnemers voor een ontwikkelagenda/roadmap: hoe Assetmanagement en data kunnen helpen bij besluitvorming.
– Verbinding: Toekomstige beheerder

Groene systemen; in gesprek hierover met studenten, gemeenten en aannemer
Door: Jurjen Ververs (Gemeente Zoetermeer), Pieter Boone (Gemeente Rotterdam) & Studenten van de HAS
Wat betekent het als je de inrichting en het beheer van de openbare ruimte gaat sturen op groene systemen? Gemeenten Zoetermeer, Dordrecht en Rotterdam willen weten waar hun ‘waardevolle’ groene structuren zich bevinden, hoe je die inzet voor maatschappelijke opgaven en hoe je ze in de toekomst veerkrachtig houdt. Groenaannemer Vebego wil juist door middel van het groenbeheer het groene systeem veerkrachtig maken, maar op welke parameters moet je dan sturen? Vier interessante en urgente vragen waar studenten van de HAS Green Academy, samen met de opdrachtgevers, het komende halfjaar een antwoord op hopen te geven.

Maar wat is nu precies een ‘waardevol groensysteem’, of wanneer is een groensysteem ‘veerkrachtig’, en wat zijn de sturingsfactoren? Het definiëren van deze begrippen is noodzakelijk maar lastig. In deze workshop willen we met je aan de slag om meer grip te krijgen op deze begrippen. Daarnaast dagen wij je uit om mee te denken in de aanpak van deze projecten!
– Verbinding: Toekomstige beheerder

Werken met 3D model voor een beter beheer: reconstructie Piet Heinplein
Door: Sjoerd Klompmaker, Stefan Los & Shu-Yan Tang (gemeente Den Haag)
Voor een reconstructie van een plein om water weer terug te laten komen. Maar daar lagen veel kabels en leidingen en moesten kademuren en constructies worden gemaakt. De visualisatie zorgt voor de brug / verbinding tussen ontwerpafdeling en beheerders die het moeten onderhouden. Hier is gebruikt gemaakt van assetinformatie (BIM) om een 3d-model te maken.
– Verbinding: Toekomstige beheerder

Crash Course Assetmanagement Leiderschap
Door: Nynke Brouwer (gemeente Amsterdam), Oxand, Twynstra Gudde
Leiderschap is naast waarde, borging en afstemming een van de vier basisprincipes van goed assetmanagement volgens de ISO55000. Het blijkt bij de professionalisering van beheerorganisaties dan ook vaak een van de kritieke succesfactoren. In de sessie nemen we je in sneltreinvaart mee door het tweedaagse programma dat Oxand en TwynstraGudde in nauwe samenwerking met diverse gemeenten, provincies en waterschappen hebben ontwikkeld. Een deelnemer geeft uit eerste hand een terugkoppeling hoe het werken en spelen met de perspectieven ‘ken jezelf’, ‘ken je rol’ en ‘ken je opgave’ heeft geleid tot een helder beeld van te nemen stappen en wat dit betekent in zijn/haar dagelijks werk.
– Verbinding: Toekomstige beheerder

Geplande en Geleefde stad, hoe maken we verbindingen voor de openbare ruimte?
Door: Wouter Veldhuis (College van Rijksbouwmeesters)
Een beschouwing van de Rijksadviseur voor de Fysieke leefomgeving over de geplande omgeving en hoe deze in de praktijk wordt ervaren door gebruikers en beheerders. Hij geeft oplossingsrichtingen en gaat met je in gesprek om de verschillende werelden te verbinden.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

Spontane integrale samenwerking bestaat niet
Door: Pim Buijs, Lennert van Dien & Wim Timmerman (gemeente Utrecht)
De openbare ruimte staat voor veel uitdagingen: de vervangingsopgave, de duurzaamheidsopgave, sociale opgaven en verstedelijking. Deze uitdagingen hebben effect op de openbare ruimte als geheel. Dit maakt, naast de intreding van de omgevingswet, integraal samenwerken nodig voor een toekomstbestendige openbare ruimte. Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan: door onduidelijke afspraken en tegengestelde belangen is het in vele gemeenten een lastig parket. Integraal werken wordt aan de voorkant vaak niet duidelijk gedefinieerd, waardoor onduidelijkheden ontstaan en men terugvalt op de oude manier van werken. Spontane samenwerking bestaat niet, is de stelling. Deze werksessie levert inzicht in verschillende vormen van integraal samenwerken en biedt handvatten voor het beter aan de voorkant organiseren van integrale samenwerking. Dit wordt gedaan op basis van de inzichten uit het afstudeeronderzoek van de Master Managing Public Space van Pim Buijs (casestudies bij gemeente Rotterdam en gemeente Leiden) en de huidige praktijk van de gemeente Utrecht. In Utrecht wordt met behulp van het meerjarenprogramma ‘Ontwikkelend Beheer’ ingezet op het organiseren van de randvoorwaarden voor integrale samenwerking.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

Casus Cromvlietpark; Hét voorbeeld van integraal samenwerken binnen de gemeente
Door: Wiebke Klemm, John Nieuwmans en Arthur Hagen (gemeente Den Haag)
De wijk Laak ondervindt in de zomer hittestress. Daarnaast heeft de wijk verschillende uitdagingen op het sociale vlak. Met de herinrichting van het Cromvlietpark komen de verschillende opgaven bij elkaar: leefbaarheid versterken, vergroening, biodiversiteit en klimaatverandering. Drie medewerkers vertellen vanuit verschillende domeinen en rollen over de wijze van samenwerken om de integrale opgave in de openbare ruimte te realiseren.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

Integraal aanbesteden voor ‘Grenzeloze Verbinding’ van Maatschappelijke Opgaven
Door: City Deal Openbare Ruimte – Ruben Nicolas (PhD, Universiteit Utrecht), Helen Toxopeus (Assistent Professor, Universiteit Utrecht) & Wiebe Oosterhoff (gemeente Rotterdam)
Het beter Integraal Aanbesteden is één van de vier vervolgvraagstukken uit het onderzoek ‘Financiering van Integratie’ dat in opdracht van OT4 is uitgevoerd door DML en STIPO. Door de integratie van disciplines, zoals groen en infra, en het gebruik van meer integrale contractvormen verandert de vraag aan de markt en daarmee de manier van aanbesteden. Door opgaven te bundelen kan de schaal van contracten toenemen. Tegelijkertijd zijn er kansen om meerwaarde te creëren bij het beheer van de openbare ruimte door het betrekken van wijkteams, het groene stadsmakerscollectief of het sociaal welzijnswerk.

In deze interactieve workshop gaan we in op de verschillende mogelijkheden voor ‘grenzeloze verbinding’ bij de inkoop van beheer. We presenteren kansen uit het onderzoek Financiering van Integratie en nodigen deelnemers uit om hun eigen ervaringen vast te pinnen op het Proces Prikbord, waarmee uiteindelijk de gedeelde én de verschillende routes naar een integrale aanbesteding zichtbaar worden.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

De Leidse ladder: circulaire monitoringssysteem voor openbare ruimte projecten
Door: Romy Mahôt & Esmé Bosch (gemeente Leiden)
De gemeente Leiden wil in 2030 50% van de grondstoffen besparen. Hiervoor is een actieplan opgesteld waar het beheer van de openbare ruimte aan heeft meegeschreven. Om het doel te bereiken richt de Leidse ladder zich niet op de kleine materiaalstromen maar met name op de hoofdmateriaalstromen. Uit de (MFA-)analyse blijkt dat we de meeste winst kunnen halen op beton en asfalt. Naast de presentatie van de Leidse Ladder gaat de gemeente Leiden in op de uitdaging hoe zij het percentage gerecycled beton en asfalt fors omhoog kunnen krijgen en hiervoor de markt uitdagen om innovatief te zijn. Verder lichten ze toe hoe zij materiaal kunnen hergebruiken en dat dit van elke afdeling binnen de openbare ruimte een andere manier van werken vraagt.
– Verbinding: Ontwerp & beheer – Toekomstige beheerder

Ervaren van grenzeloos verbinden rondom het kampvuur
Door: Michiel Bruins (Gemeente Apeldoorn), Tom Voorma (gemeente Den Haag), Eric Delhez & Wim Timmerman (Royal HaskoningDHV), Wouter Kroes (JSO)
Er komen allerlei opgaven en uitdagingen in de openbare ruimte op ons af die gepaard gaan met de nodige dilemma’s. Je wilt er iets mee. Je moet er iets mee. Maar wat? Misschien beklemt en verlamt het je wel. Je loopt in de complexiteit vast. Je weet: hier heb ik anderen voor nodig. Maar hoe ga je die intermenselijke verbinding aan? In deze sessie gaan we in kleine groepen samen op zoek naar het antwoord.
Inleidend delen gemeente Tom Voorma (projectleider stadslandbouw & voedselstrategie, gemeente Den Haag), Michiel Bruins (afdelingshoofd beheer, gemeente Apeldoorn) en een kleinere gemeente eigen voorbeelden uit de praktijk. Vervolgens gaan we zelf aan de slag. We gaan actuele en toekomstige dilemma’s oplossen door het delen van perspectieven en reflectie. We maken daarbij gebruik van de Master Circle methodiek: de kracht van verbinding ervaren zodat er nieuwe perspectieven ontstaan waaruit (nieuwe) mogelijkheden volgen. We bieden je handvatten om in je eigen organisatie zélf ook de verbinding aan te gaan. Laat je aanvuren en sluit je aan bij ons kampvuur.
– Verbinding: Toekomstige beheerder – Ontwerp & beheer

Wat heb je nodig om integraal samen te kunnen werken in de ondergrond?
Door: Inger Heijnen (gemeente Den Haag), Eelco de Vink & Bart Wijnen (Stedin)
Vanuit het besef dat de verdichting en transitie van de stad niet per asset gerealiseerd kan worden hebben de gemeente en de netbeheerders (Stedin en Dunea) het initiatief genomen nauwer te gaan samenwerken. Door intensief met elkaar in gesprek te gaan en het organiseren van pilots is verkend wat nodig is om de samenwerking te verbeteren. De samenwerking krijgt een eigen samenwerkingsstructuur en ondersteuning. Dit wordt bekrachtigd met een convenant. In deze sessie worden de ervaringen van de deelnemende partijen gedeeld.
– Verbinding: Boven- & ondergrond – Toekomstige beheerder

De ondergrond: van obstakel naar positieve bijdrager aan de stedelijke ontwikkeling
Door: Otto den Ouden & Alex Schipperheijn (gemeente Den Haag)
De ondergrond komt steeds meer naar boven in de ontwikkeling van onze steden. De technische benadering ervan loopt tegen steeds meer grenzen op. Hoe zorg je dat de ondergrond goed in positie wordt gebracht en kan bijdragen aan de stedelijke ontwikkeling in plaats van een obstakel vormt? Stadsbeheer heeft vanuit zijn rol als beheerder van de openbare ruimte het initiatief genomen de ondergrond van een beleidsmatig kader te voorzien zodat de ondergrond de ruimte kan bieden voor de nodige transities.
– Verbinding: Boven- & ondergrond – Toekomstige beheerder

Verborgen Stadsnatuur: het belang van én voor het beheer van de openbare ruimte
Door: Michael Stech (Naturalis Biodiversity Center)
In de stad leven honderden soorten klein leven die je soms (bijna) niet met het blote oog kunt zien, zoals schimmels, bacteriën, bodemdieren, mossen en korstmossen. Dit leven is belangrijk voor grotere dieren en het stedelijk groen, en kan bijdragen de stad beter bestendig tegen hitte, wateroverlast of droogte te maken. Op dit moment lopen meerdere onderzoeksprojecten, waaronder het HiddenBiodiversity project, om de ondergrondse en bovengrondse netwerken en functies van verborgen stadsnatuur in kaart te brengen. In de deelsessie krijg je informatie over de opzet van het onderzoek en waarde van de verborgen stadsnatuur. In gesprek met de deelnemers wordt verkend wat de rol van beheer van de openbare ruimte zou kunnen zijn om (verborgen) biodiversiteit in de stad te bevorderen, en welke wetenschappelijke en praktische kennis daarvoor nodig is.
– Verbinding: Boven- & ondergrond – Toekomstige beheerder

Ontmoetingsplein

4D bouwenvelop: Ontdek de instrumenten om integraal boven- en ondergronds te werken
Door: Robbert Guis (COB)
Door ruimtetekort wint ondergronds bouwen terrein. Maar bovengrond- en ondergrond worden vaak los van elkaar beschouwd, dus blijven ze naast elkaar bestaan. Hoe gaan we daar mee om? Hoe ontwerpen we zo dat toekomstige ontwikkelingen mogelijk blijven? Kom naar het ontmoetingsplein en ontdekt hoe de tools van het project 4D-bouwenvelop dit kunnen veranderen.

Den Haag visualiseert de openbare ruimte: 3D ontwerp Piet Hein-plein, hoe keert het water terug?
Door: Gemeente Den Haag
De gemeente den Haag heeft voor de reconstructie van het Piet Heinplein een 3D model gemaakt om de complexe situatie ondergronds inzichtelijk te maken. Het model geeft nieuwe inzichten en toepassingen voor assetmanagement. Kom naar het ontmoetingsplein voor een uitleg over het model en omde geleerde lessen te horen. Bekijk met eigen ogen hoe de visualisatie zorgt voor de verbinding tussen ontwerp en beheer.

Den Haag visualiseert de openbare ruimte: Maquette Center Innovation District
Door: Gemeente Den Haag
De gemeente den Haag heeft een maquette ontwikkeld voor het Center Inovation Destrict. Meer weten over hoe zij het toekomstige ontwikkelingsbeeld zien? Bezoek ons op het ontmoetingsplein

Den Haag visualiseert de openbare ruimte: Ontwerptafel
Door: Studenten
De gemeente den Haag heeft een tafel gemaakt waar je een plattegrond mee kan ontwerpen. Op het ontmoetingsplein nemen studenten je mee in de toepassing van deze ontwerptafel.

Samenwerkspel: Botsende belangen
Door: Hanneke Zindel en Louis van der Hoeven (Mijn Aansluiting)
Hoe kom je tot een gemeenschappelijk gedragen ontwerp en uitvoeringsplan? In een Serious Game ervaren deelnemers (maximaal 12) zelf hoe de weg naar een gemeenschappelijk gedragen ontwerp en uitvoeringsplan verloopt en welke belangen hierbij een rol spelen. Deelnemen aan dit samenwerkingsspel helpt in de bewustwording dat integraal samenwerken de norm moet zijn om werkzaamheden in de leefomgeving doelmatig en doeltreffend te realiseren. Voorbij botsende belangen, met een gezamenlijk doel.

De resultaten van de City Deal in expositievorm
Door: Thijs van Spaandonk (City Deal Openbare Ruimte)
In deze expositie neemt Thijs van Spaandonk je mee in de ontwikkelingen en resultaten vanuit de City Deal Openbare Ruimte. Meer weten over de resultaten op het gebied van integrale opgaven van de stedelijke omgevingen of één van de andere onderwerpen? Kom naar de expositie op het ontmoetingsplein.

Grenzeloos verbinden met de toepassing het iAMPro model
Door: CROW
Wil jij weten hoe het iAMPro model wordt toegepast in de praktijk? Kom naar het ontmoetingsplein en ontdek op welke manier de processtappen binnen het model verbonden zijn aan verschillende CROW-producten en thema’s, waaronder de RAW, Toegankelijkheid, Line of Sight principe, Beheersystematieken openbare ruimte en en Dashboard voor Duurzaam GWW (DGWW).